Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), het landbouwbeleid van de Europese Unie, staat aan de vooravond van een nieuwe beleidsperiode. Afgelopen jaar is gestart met het opstellen van het beleid voor de periode 2021-2027. De GLB-voorstellen van de Europese Commissie zijn in juni gepresenteerd en op 4 september spreekt de Tweede Kamer met Minister Schouten over de inzet van Nederland voor het nieuwe beleid. Nu het toekomstige GLB wordt bepaald is dit hét moment om in te zetten op verdere verduurzaming van de landbouw en op het verder verminderen van verontreiniging van bodem en water door landbouwemissies.
Stoffen uit de landbouw zoals nitraten, resten van bestrijdingsmiddelen en diergeneesmiddelen beïnvloeden de kwaliteit en de hardheid van het water dat gebruikt wordt voor de drinkwaterproductie. Dit kan tot gevolg hebben dat het water niet goed geschikt meer is om drinkwater van te maken. Dan moet extra worden geïnvesteerd in zuivering en uiteindelijk kan het ertoe leiden dat winningen verplaatst of gesloten moeten worden. Deze problemen zijn niet nieuw en bij de aanpak ervan is zeker het nodige bereikt. Maar de resterende problemen zijn hardnekkig en verdienen meer aandacht.
De verbetering van de kwaliteit van drinkwaterbronnen is niet alleen een nationale aangelegenheid. Zo’n 40% van het Nederlandse drinkwater wordt gemaakt van oppervlaktewater; voornamelijk afkomstig uit de grote rivieren, Rijn en Maas. De waterkwaliteit hiervan wordt mede beïnvloed door emissies in het buitenland; Frankrijk, Duitsland, België. Daarom is er een stevig Europees waterbeleid, met name verankerd in de Kaderrichtlijn Water. Maar dat is niet voldoende: om de drinkwaterbronnen – niet alleen het oppervlaktewater maar ook de grondwaterbronnen – te kunnen beschermen tegen verontreinigingen uit de landbouw is de drinkwatersector ook afhankelijk van Europese wet- en regelgeving op het vlak van landbouw.
Het huidige GLB belijdt met de mond zeker ambities wat betreft het verduurzamen van de landbouw en het verbeteren van milieuprestaties. Maar die zijn helaas niet waargemaakt, zo blijkt uit het rapport van de Europese Rekenkamer (ERK) van december 2017. De ERK concludeert dat maatregelen ter bescherming van het milieu nauwelijks bijdragen aan het oplossen van milieu- en klimaatproblemen omdat ambities te laag zijn en de maatregelen niet zorgen voor veranderingen in de dagelijkse landbouwpraktijk. Het huidige GLB-beleid is niet groen of blauw, maar eerder grijs! In de nu gepresenteerde GLB-voorstellen wordt onvoldoende ingezet op het verder terugdringen van landbouwemissies ter verbetering van de waterkwaliteit. Dat is een gemiste kans voor verduurzaming van de Europese landbouwsector.
De herziening van het GLB moet worden aangegrepen om, door een ‘verblauwing’ van het GLB, waterkwaliteit te verbeteren en drinkwaterbronnen te beschermen. ‘Verblauwing’ betekent dat de doelen van het Europese waterbeleid serieus worden genomen, en dat de maatregelen uit het GLB bijdragen aan het halen van die doelen. Dat betekent dat, om via het GLB inkomenssteun te kunnen ontvangen, meer milieueisen gesteld worden aan boeren die betrekking hebben op waterkwaliteit. Daarnaast is het van belang extra maatregelen door boeren om bodem- en waterkwaliteit te verbeteren te stimuleren, door deelname eenvoudig en financieel aantrekkelijk te maken.
Het ontwikkelen van het nieuwe GLB is een grote kans om de landbouw verder te verduurzamen en een flinke stap te zetten bij het verbeteren van de waterkwaliteit van drinkwaterbronnen. Om dat te bereiken moeten de huidige GLB-voorstellen echter nog flink aangepast en veel ‘blauwer’ worden. Daarom vraagt Vewin aan minister Schouten en de leden van de Tweede Kamer om zowel op Europees als op nationaal niveau in te zetten op meer ambitie in het nieuwe GLB om de waterkwaliteit te verbeteren en de drinkwaterbronnen te beschermen.
Peter van der Velden, Voorzitter Vewin