Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Publicatie - 27 juni 2024
De aanwezigheid van nitraat in grondwaterwinningen voor drinkwaterproductie is een langjarig en hardnekkig probleem dat nog steeds niet is opgelost. Dit komt duidelijk naar voren in de factsheet ‘De tijd dringt’ over de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en nitraat, dat onderzoeksinstituut KWR in opdracht van Vewin heeft gemaakt.
De factsheet is de eerste in een serie over stofgroepen die in verband met de KRW-doelen voor drinkwaterbronnen met urgentie moeten worden aangepakt. De KRW schrijft voor dat uiterlijk in 2027 de kwaliteit van oppervlaktewater en grondwater op orde moet zijn. Nederland is verplicht om (grond)water dat bestemd is voor drinkwaterproductie zodanig te beschermen dat de kwaliteit ervan niet achteruitgaat, dat er wordt voldaan aan de waterkwaliteitsnormen én dat de zuiveringsinspanning voor de productie van drinkwater vermindert. Uit de factsheet blijkt dat Nederland de deadline voor het halen van de KRW-doelen in 2027 dreigt te gaan missen.
Extra inspanning nodig om nitraatuitspoeling terug te dringen
Specifiek voor het terugdringen van de nitraatuitspoeling bij 34 winlocaties voor drinkwaterproductie in Zuid- en Oost-Nederland is in 2017 een aanpak gestart die is vastgelegd in een bestuursovereenkomst. Doel is om in 2025 blijvend aan de nitraatnorm in het grondwater te voldoen. In een flink deel van de winningen kan het doel met de aanpak naar verwachting niet tijdig gehaald worden.
Uit de factsheet komt naar voren dat de drinkwaterdoelen onvoldoende worden meegenomen bij de verschillende onderdelen van de stikstofaanpak. Sinds 1991 voert Nederland beleid om het stikstofoverschot in de landbouw, en daarmee de nitraatuitspoeling, te verminderen. Dit beleid was aanvankelijk succesvol: het stikstofoverschot in de Nederlandse landbouw daalde vanaf eind jaren 1990 gestaag. Sinds 2010 is daar echter geen sprake meer van en lijkt het stikstofoverschot weer iets te stijgen. Vooral in de omgeving van de 34 grondwaterwinningen vereist het terugdringen van de nitraatuitspoeling extra inspanning, omdat de bodems daar van nature gevoelig zijn voor uitspoeling.
Samenhangend en afrekenbaar maatregelpakket expliciet verankeren in NPLG
De naderende deadlines van de bestuursovereenkomst in 2025 en van de KRW in 2027 noodzaken tot een voortvarende aanpak van de nitraatuitspoeling naar het grondwater. Vewin wil dat de bestaande doelen en aanpak voor het tegengaan van verontreiniging van drinkwaterbronnen met nitraat expliciet in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) worden verankerd. In de gebiedsprogramma’s moet een samenhangend en afrekenbaar maatregelenpakket worden opgenomen, gericht op tijdige KRW-doelrealisatie en het halen van het nitraatdoel bij drinkwaterbronnen. Het is belangrijk om de drinkwaterbedrijven goed te betrekken bij het opstellen van de gebiedsprogramma’s.
Bekijk de factsheet De tijd dringt; stikstofaanpak drinkwaterbronnen urgenter dan ooit op A4-formaat
Bekijk de factsheet De tijd dringt; stikstofaanpak drinkwaterbronnen urgenter dan ooit op A3-formaat
Lees het standpunt van Vewin over NPLG