Eerste reactie Vewin op Regeerprogramma: veiligstellen drinkwatervoorziening verdient meer ambitie

In het vandaag gepresenteerde Regeerprogramma zet het kabinet in op een toekomstbestendige drinkwatersector. Vewin onderstreept het belang daarvan, maar mist aanknopingspunten voor echte actie. Die actie is echter wel hoognodig voor de toekomst van ons drinkwater. 

Alle tien drinkwaterbedrijven hebben vóór 2030 extra productiecapaciteit nodig, in een aantal gevallen al nu of op zeer korte termijn (RIVM, april 2023). Het is helemaal niet zeker dat dit tijdig lukt. Integendeel, drinkwaterbedrijven lopen tegen steeds meer juridische en bestuurlijke belemmeringen aan bij de vergunningverlening. Zonder snelle actie van alle betrokken partijen ontstaan in steeds meer regio’s knelpunten bij het verzekeren van de drinkwatervoorziening en kunnen drinkwaterbedrijven niet aan de tot 2030 stijgende vraag naar drinkwater voldoen. Aan bedrijven moet nu soms al ‘nee’ worden verkocht.

Actie voor drinkwater onvoldoende concreet

IPO en Vewin werken hard aan het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023-2030. Daarin brengen zij knelpunten en acties in kaart, maar echte oplossingen zijn niet mogelijk zonder een actieve rol van het Rijk. Dat betekent dat moet worden verzekerd dat het drinkwaterbelang daadwerkelijk prioriteit krijgt wanneer dat nodig is voor de leveringsplicht, dat het Rijk andere overheden aanspreekt op het nakomen van hun zorgplicht en dat het Rijk zo nodig op nationaal niveau extra maatregelen treft of voorziet in noodregelgeving. Het betekent ook dat projecten die noodzakelijk zijn voor het veiligstellen van de drinkwatervoorziening prioriteit krijgen bij het toedelen van beschikbare stikstofruimte en capaciteit op het elektriciteitsnet.

Juist op deze punten ontbreekt ieder concreet voornemen. Dit staat  in contrast met de problematiek van de netcongestie, waar het kabinet ambitie toont om uitvoering en realisatie van projecten te versnellen. Dit wil men bijvoorbeeld doen door de coördinatie van besluitvorming te versterken, door vergunningverlening te vereenvoudigen en te versnellen en beroepsprocedures te verkorten. De drinkwaterbedrijven dringen erop aan de inzet van dit soort maatregelen ook mogelijk te maken voor de drinkwatervoorziening.

Zorgen kwaliteit drinkwaterbronnen blijven

Het Regeerprogramma neemt verder de eerder door Vewin geuite zorg over de ambities van het kabinet op het vlak van verbetering van waterkwaliteit niet weg. Dat terwijl de beschikbaarheid en benutbaarheid van drinkwaterbronnen ook beperkt worden door de toenemende druk op de kwaliteit van de bronnen. Deze kwaliteit verslechtert door vervuiling vanuit landbouw (nitraat, bestrijdingsmiddelen), industrie en huishoudens. Het huidige beleid en maatregelenpakket zijn onvoldoende om de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in 2027 te halen. De herziening van vergunningen voor industriële lozingen, waaronder PFAS, verloopt te traag. Overheden voldoen nauwelijks aan hun wettelijke zorgplicht voor de bescherming van drinkwaterbronnen. Het ‘zetten van stappen’, zoals het Regeerprogramma aankondigt, doet onvoldoende recht aan de urgentie. Juist in deze tijd zijn daarom extra maatregelen nodig om bijvoorbeeld de KRW-doelen bij drinkwaterbronnen te halen. Niet alleen om te voldoen aan Europese afspraken, maar vooral omdat dit nodig is voor volksgezondheid, milieu, landbouw en natuur. Het veiligstellen van de openbare drinkwatervoorziening vraagt ook om betere bescherming van de kwaliteit van de bronnen voor ons drinkwater.