Commissiedebat Ruimtelijke Ordening

Drinkwatervoorziening is van nationaal belang

Een drinkwaterbedrijf moet nu en in de toekomst de levering van drinkwater aan consumenten en andere afnemers waarborgen. Deze ‘leveringsplicht’ is in de Drinkwaterwet vastgelegd. Daartegenover staat de zorgplicht van overheden: zij moeten zorgen voor de juiste voorwaarden voor de duurzame veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening. Bij de uitvoering van hun bevoegdheden geldt de drinkwatervoorziening als een ‘dwingende reden van groot openbaar belang’. Ook dit is in de Drinkwaterwet vastgelegd. Het belang van de openbare drinkwatervoorziening voor de volksgezondheid (en voor de economie) ligt hieraan ten grondslag.

Systeem onder druk

Dat er water uit de kraan komt lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Het watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan door droogte, te snelle waterafvoer, verzilting en een toenemende watervraag door een groeiende bevolking en economie. De kwaliteit van de drinkwaterbronnen verslechtert bovendien door vervuiling vanuit de landbouw, industrie en huishoudens. Toekomstige generaties dreigen te worden opgezadeld met een minder zekere levering van betrouwbaar drinkwater. Dit terwijl er sprake is van een groeiende vraag naar drinkwater. Deze vloeit voort uit de verwachte groei van de bevolking van 17,5 mln naar ruim 19 mln inwoners in de komende 20 jaar, en de mede daarmee samenhangende extra woningbouwopgave. Alle drinkwaterbedrijven moeten voor 2030 hun productiecapaciteit uitbreiden. Bij zeker de helft van de bedrijven dreigt dat zonder tijdige actie – meestal van provincies – niet te lukken, en kunnen knelpunten ontstaan in (delen van) hun voorzieningsgebieden. In sommige regio’s is daarvan nu al sprake; in andere regio’s dienen deze knelpunten zich in de komende jaren naar verwachting aan.

Veiligstellen drinkwatervoorziening

Het is zaak snel meer werk te maken van het aanwijzen en beschermen van nieuwe drinkwaterbronnen en drinkwaterbedrijven in staat te stellen die nieuwe – én de bestaande – bronnen daadwerkelijk te benutten. Dit betekent tijdige vergunningverlening om water te winnen en ruimte om die vergunningen ook daadwerkelijk en volledig te kunnen gebruiken. De drinkwaterbedrijven vragen kortom om een actievere invulling van de zorgplicht door alle betrokken overheden.

Essentieel is dat het veiligstellen van de (toekomstige) drinkwatervoorziening als prioriteit wordt erkend in de programma’s Water en Bodem Sturend, NOVEX, Woningbouw en het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Vewin pleit ervoor om in de startpakketten het volgende als opgave voor de provincies op te nemen:

Geef in de ‘ruimtelijke arrangementen’ en provinciale gebiedsplannen serieus invulling aan de zorgplicht voor de openbare drinkwatervoorziening uit de Drinkwaterwet. Dit betekent dat de bescherming van de drinkwatervoorziening prioriteit moet krijgen;

Verzeker voldoende drinkwaterbeschikbaarheid door het tijdig aanwijzen en beschermen van nieuwe bronnen voor drinkwater en geef ruimte (vergunningen) om nieuwe – én bestaande – bronnen ook daadwerkelijk te benutten;

Leg de door provincies en drinkwaterbedrijven geïnventariseerde ‘Aanvullende Strategische Voorraden’ (ASV’s) vast en voorzie deze van een passend beschermingsregime; daarbij hoort uitsluiting van mijnbouw;

Bevorder dat procedures voor nieuwe vergunningen sneller worden doorlopen; daarbij gaat het ook om vergunningen voor alternatieve bronnen;

Betrek de drinkwaterbedrijven aan de voorkant bij de nadere uitwerking in de provinciale gebiedsplannen. Zoek hierbij waar nodig afstemming over de provinciegrenzen heen.