Den Haag heeft meer drinkwaterambitie nodig

In het vorige coalitieakkoord kwam het woord drinkwater één keer voor; in een paragraaf over Caribisch Nederland. Dat ook dichter bij huis de drinkwatervoorziening onder druk staat, had kennelijk in januari 2022 nog geen prioriteit.

Terwijl het kabinet in datzelfde akkoord wel een flinke woningbouwambitie neerlegde: elk jaar tot en met 2030 moeten er 100.000 woningen bij komen. Dat is nog steeds een mooie ambitie – een urgente ambitie ook – maar dat er voor al die woningen ook wateraansluitingen nodig zijn, lees je eigenlijk nergens. En al helemaal niet dat het eigenlijk niet zo zeker is dat die wateraansluitingen er daadwerkelijk gaan komen.

Kom in actie

Met de verkiezingen in zicht en straks hopelijk ook snel een nieuw coalitieakkoord heeft Vewin daarom een duidelijke boodschap aan Den Haag: kom in actie. De politieke partijen hebben die boodschap van ons ontvangen. En wij hopen dat ze die straks meenemen bij de onderhandelingen over een nieuw regeerakkoord. Het is aan de nieuwe regering om de toekomst van ons drinkwater veilig te stellen.

Drinkwater is namelijk al een tijdje niet meer zo vanzelfsprekend als voorheen. Alle tien de drinkwaterbedrijven hebben voor 2030 meer productiecapaciteit nodig. Om daarvoor op tijd de juiste vergunningen te krijgen, moeten ze flink wat bestuurlijke, juridische én financiële hordes over.

Maar voor al die hordes hebben we helemaal geen tijd. Er is nú actie nodig. Daartoe riepen we eerder dit jaar ook de nieuwe provinciebesturen op. Maar ook op landelijk niveau hebben we flink meer ambitie nodig. Oók als het gaat om waterkwaliteit en waterbesparing.

Vijf programmapunten

Met onze vijf programmapunten maken we de benodigde actie concreet. Zo willen we dat de toekomstige minister van Infrastructuur en Waterstaat actief invulling geeft aan het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen en systeemverantwoordelijkheid neemt voor de drinkwatervoorziening. Ook moet de nieuwe minister straks andere overheden durven aanspreken op hun zorgplicht en zo nodig op nationaal niveau extra maatregelen of (nood)regelgeving afkondigen.

Belangrijk daarbij is dat verduidelijkt wordt dat de leveringsplicht van drinkwaterbedrijven en de zorgplicht van overheden gelden voor huishoudens én bedrijven die drinkwaterkwaliteit nodig hebben. Nu al kunnen we niet meer overal nieuwe zakelijke klanten aansluiten en dat heeft gevolgen voor economie en werkgelegenheid. En als bedrijven hun eigen voorzieningen gaan treffen, komt ook het doelmatig zoetwaterbeheer onder druk te staan.

Financiële middelen

Om onze capaciteit te vergroten moeten we de komende jaren flink meer investeren. Door de huidige WACC-regelgeving kan dit niet zomaar en dus moeten deze worden aangepast. Deze regels stellen een maximum aan de inkomsten die drinkwaterbedrijven mogen genereren om hun investeringen te financieren. En dat maximum past niet meer bij de realiteit van vandaag.

In onze oproep vragen we ook om meer mogelijkheden voor waterbesparend bouwen. Daar zijn bijvoorbeeld financiële middelen voor nodig, omdat de terugverdientijd van deze maatregelen vaak lang is. Maar ook het Besluit bouwwerken leefomgeving en het Drinkwaterbesluit moeten aangepast worden. Alleen zo kunnen we drinkwater op een slimme manier gaan hergebruiken en regenwater beter benutten – uiteraard alleen als dat geen enkel risico voor de volksgezondheid oplevert.

Ons vijfde programmapunt is: neem extra maatregelen om de Kaderrichtlijn Water-doelen (KRW) te halen en pak PFAS-lozingen aan. Vlak voor het kabinet viel kondigde minister Harbers een KRW-impulsprogramma aan en nu hij demissionair is heeft hij beloofd daar hard aan te blijven werken. Dat is goed nieuws, want met het huidige beleid lukt het niet meer om de doelen te halen. En PFAS? Wat ons betreft wacht Nederland niet op het Europese verbod. We moeten hier zo snel mogelijk ingrijpen om de giftige lozingen in oppervlaktewater zoveel mogelijk te beperken.

Ik begrijp dat wij niet de enige organisatie zijn die Den Haag oproept om in actie te komen. De concurrentie van andere urgente thema’s is groot. Maar drinkwater heeft met veel van die thema’s ontegenzeggelijk een link. Niet alleen met wonen, maar ook met bijvoorbeeld klimaat en de toekomst van de agrarische sector.

Het drinkwater van morgen vraagt vandaag al om extra maatregelen. Daarom hebben wij als Vewin een helder doel: als ik straks het nieuwe coalitieakkoord opensla, hoop ik dat dat druipt van de waterambitie.

Peter van der Velden
Voorzitter Vewin