ILT-oordeel drinkwaterbedrijven 2022: goede prestaties, grote uitdagingen

Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft op 27 november 2023 het rapport Prestatievergelijking Drinkwaterbedrijven 2022 aan de beide Kamers der Staten-Generaal gestuurd. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) brengt daarin de prestaties van de drinkwaterbedrijven in 2022 in beeld op het gebied van kwaliteit van drinkwater, klantenservice, milieuaspecten, kostenefficiëntie en onderzoek & ontwikkeling. Na 2012, 2015 en 2019 is dit de vierde wettelijke prestatievergelijking.

ILT concludeert dat de prestaties goed zijn en dat de onderlinge prestatieverschillen beperkt zijn. Tevens constateert ILT dat de drinkwatervoorziening betrouwbaar en van hoge kwaliteit is, maar voor grote uitdagingen staat als gevolg van klimaatverandering, vervuiling van de drinkwaterbronnen, beperkte beschikbaarheid van nieuwe drinkwaterbronnen en een groeiende bevolking.

Op veel punten van de prestatievergelijking scoren de drinkwaterbedrijven gelijk of beter dan voorgaande jaren. De klanten zijn erg tevreden over de geleverde diensten: het verhelpen van storingen, het plegen van leidingonderhoud, het doorvoeren van klantmutaties (verhuizingen), de meteropname en de facturering. De gemiddelde bedrijfsrapportcijfers voor deze diensten variëren tussen 7,5 en 8,1. In 2022 was de levering gedurende 15,5 minuten per aansluiting onderbroken, waarvan 9 minuten voor onderhoud en 6,5 minuten door storingen. Ondanks toegenomen vervuiling van de drinkwaterbronnen komt de waterkwaliteitsindex voor zowel gezondheidskundige als klantgerichte als bedrijfstechnische parameters dichtbij de waarde 0, dat is de waarde voor optimaal drinkwater.

De prestatievergelijking besteedt meer aandacht aan lekverliezen ten opzichte van eerdere edities. Hiervoor heeft ILT naast het “Niet in rekening gebracht gebruik” (NIRG) de Infrastructure Leakage Index (ILI) onderzocht. De waterverliezen zijn sinds 2018 op ongeveer het zelfde niveau gebleven. ILT waarschuwt dat als gevolg van droogte en verdroging deze trend kan veranderen. De bodem klinkt erdoor in, waardoor deze beweegt en er meer lekkages kunnen ontstaan. De ILI is het verhoudingsgetal van het lekverlies ten opzichte van een internationale norm voor onvermijdbaar lekverlies. Het sectorgemiddelde van de ILI is 0,5. Dit toont aan dat in Nederland de waterverliezen erg laag zijn ten opzichte van de internationale norm.

Daarnaast besteedt de prestatievergelijking 2022 extra aandacht aan de vervanging van het leidingnet. De afgelopen zes jaar is jaarlijks 0,60 procent van het leidingnet gesaneerd door reguliere leidingvervanging en renovatie. De drinkwaterbedrijven verwachten voor de komende tien jaar jaarlijks gemiddeld 0,74 procent van het leidingnet te moeten saneren. ILT concludeert daarom dat de investeringen moeten toenemen om de leveringszekerheid te waarborgen. Voor het eerst is ook het totale vernieuwingspercentage onderzocht, waarin naast reguliere leidingvervanging en -renovatie de vervangingen in het kader van reconstructies worden meegenomen. Dat zijn infrastructurele projecten van derden (bijvoorbeeld de aanleg van een nieuwe spoorverbinding), waarvoor het nodig is dat drinkwaterleidingen worden verplaatst of vervangen, terwijl deze nog niet aan vervanging toe waren. Het totale vernieuwingspercentage inclusief de reconstructies bedroeg in 2022 0,79% van het leidingnet.

Verbeterplan

De drinkwaterbedrijven gebruiken de prestatievergelijking als instrument om aspecten te identificeren waarop ze hun bedrijfsvoering kunnen optimaliseren. Hiertoe gaat elk drinkwaterbedrijf naar aanleiding van het ILT-rapport een verbeterplan opstellen. De prestatievergelijking bevat nog veel andere indicatoren. Zie voor een volledig overzicht van indicatoren het rapport van ILT.