Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) concludeert in het recent verschenen rapport ‘Staat Drinkwaterbronnen’ dat in meer dan de helft van de 216 winningen in Nederland nu, of in de nabije toekomst, problemen zijn met de waterkwaliteit of de beschikbare hoeveelheid. Hierdoor moeten drinkwaterbedrijven meer doen om van het water uit deze bronnen schoon en veilig drinkwater te maken. Ook is het door de droogte van de laatste jaren minder vanzelfsprekend dat er in alle seizoenen genoeg water beschikbaar is om drinkwater van te maken. Waterschappen, provincies en gemeenten en de Rijksoverheid hebben zich de afgelopen jaren ingezet om de kwaliteit van de drinkwaterbronnen te verbeteren. Maar de kwaliteit is nog niet zoals gewenst en is de afgelopen jaren niet significant verbeterd. Zoals afgesproken in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is het uiteindelijke doel om met eenvoudige zuiveringstechnieken drinkwater uit de bronnen te kunnen maken.
Vewin ziet in het rapport bevestiging van de al eerder door KWR en PBL getrokken conclusie dat de kwaliteit van de drinkwaterbronnen onder toenemende druk staat en dat het huidige beleid tot te weinig verbetering leidt. Het is duidelijk dat het aanpakken van de uitdagingen op het vlak van de beschikbaarheid en kwaliteit van drinkwaterbronnen meer prioriteit moet krijgen. Dit jaar worden de plannen voor de komende periode van de Kaderrichtlijn Water (2022-2027) afgerond. Essentieel is dat deze daadwerkelijk uitzicht bieden op het halen van de doelen en dat de uitvoering in de nieuwe kabinetsperiode goed wordt bewaakt. Vewin vindt dat het Rijk duidelijk moet maken of de maatregelen in de verschillende plannen en uitvoeringsprogramma’s samen voldoende zijn om de KRW-doelen voor drinkwaterbronnen te halen, en waar eventueel aanvullende maatregelen nodig zijn. Ook moet het Rijk een regierol vervullen bij de afstemming met de decentrale overheden over de benodigde maatregelen en het moet duidelijk zijn wie verantwoordelijk is voor de uitvoering ervan.
In Nederland wordt drinkwater gemaakt van grond- en oppervlaktewater. Het RIVM onderzocht wat de kwaliteit van het water van deze bronnen is en hoeveel er beschikbaar is om drinkwater van te maken. De drinkwaterkwaliteit is zeer goed in Nederland, maar er bestaat zorg over de kwaliteit van de bronnen. Het RIVM baseert zich voor het rapport op een analyse van de tweede generatie gebiedsdossiers. Gebiedsdossiers van drinkwaterbronnen bevatten feitelijke informatie over een winning en het gebied eromheen, waarmee een analyse wordt gemaakt van de huidige toestand van de winning en de mogelijke (toekomstige) bedreigingen in beeld worden gebracht. Op basis van deze analyse maken betrokken partijen afspraken over de uitvoering van maatregelen om de winning duurzaam veilig te stellen, zowel op het gebied van kwaliteit (KRW-doelen) als kwantiteit, en nemen deze op in een uitvoeringsprogramma.
Een van de redenen waarom de effecten van de genomen maatregelen nog niet zichtbaar zijn bij de drinkwaterbronnen, is dat het tijd kost voordat een maatregel effect heeft. Probleem is dat er vaak onvoldoende informatie is over de verwachte effecten van maatregelen, en dat de voortgang en de effectiviteit van de maatregelen niet goed worden gemonitord. Meer zicht krijgen op de effecten is belangrijk, om op tijd extra maatregelen te kunnen nemen als dit nodig is. Daarnaast concludeert het RIVM dat meer duidelijkheid nodig is tussen de landelijke en decentrale overheden over wie waarvoor verantwoordelijk is en wat partijen van elkaar kunnen verwachten. Zij hebben een belangrijke taak om de waterkwaliteit voor de toekomst veilig te stellen en het is essentieel dat zij hierin samen optrekken en tot concrete maatregelen komen.
De resultaten van het onderzoek zijn van belang omdat ze gebruikt worden bij het vormgeven van de Beleidsnota Drinkwater die op dit moment wordt opgesteld, en voor het verder invullen van de Stroomgebiedbeheerplannen (SGBP’s) die komend jaar moeten worden afgerond. In de SGBP’s moeten maatregelen worden opgenomen die van belang zijn voor verbetering van de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwaterbronnen voor het halen van de KRW doelen.
Vewin deelt de conclusies van het rapport dat er veel meer moet gebeuren om de toestand van de drinkwaterbronnen nu en in de toekomst veilig te stellen. Eerder onderzoek van KWR (2019) en de Nationale Analyse Waterkwaliteit van PBL (2020) lieten al zien dat de drinkwaterbronnen onder toenemende druk staan. Het RIVM geeft een aantal nuttige aanbevelingen: