Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Publicatie - 27 juni 2024
De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) heeft vandaag een rapport gepubliceerd waarin staat dat met het huidige Nederlandse beleid de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in 2027 redelijkerwijs niet meer gehaald kunnen worden. Sterker nog, volgens de raad zijn de KRW-doelen ook na 2027 waarschijnlijk niet te realiseren zonder aangescherpte beleidsaanpak. Daarom vraagt de raad aandacht bij de ministers van IenW, LNV, VRO en N&S voor een doortastender aanpak en meer urgentie. RLI doet vijf aanbevelingen voor aanscherping van het Nederlandse KRW-beleid om de doelen zo snel mogelijk te realiseren en vervolgens te behouden, waarbij drinkwaterbronnen een cruciale rol spelen. Vewin is blij met het duidelijke advies en onderschrijft de aanbevelingen van harte.
Aanbevelingen van RLI
RLI doet vijf aanbevelingen voor het aanscherpen van het Nederlandse beleid:
- Zorg voor betere doorwerking van de KRW op alle relevante beleidsterreinen en tref hiervoor verplichtende maatregelen;
- Maak alle onttrekkingen uit grond- en oppervlaktewater vergunning- of meldingplichtig en reserveer voldoende fysieke ruimte voor drinkwaterwinning;
- Verminder de nutriëntenconcentratie in het grond- en oppervlaktewater (door aanscherping van de mestregelgeving, zet instrumenten in voor de door het kabinet beoogde vermindering van de veestapel en verbeter de zuivering in rioolwaterinstallaties);
- Laat de KRW-doelen doorwerken in de wetgeving voor gewasbeschermingsmiddelen, prioritaire stoffen, opkomende stoffen, medicijnresten, enzovoort;
- Begin direct met het doorrekenen van alle maatregelen.
Met name aanbeveling 1, 2 en 4 zijn van groot belang voor de drinkwatersector, en sluiten goed aan bij de inzet van Vewin op het gebied van het beschermen van drinkwaterbronnen. De emissie van verschillende stoffen naar grond- en oppervlaktewater bestemd voor drinkwaterproductie moet beter worden aangepakt om de kwaliteit te verbeteren en achteruitgang te voorkomen. Hiervoor is het onder andere nodig om de bescherming van drinkwaterbronnen prioriteit te geven op alle relevante beleidsterreinen, toelatingsbeleid voor verschillende stoffen beter af te stemmen op de KRW en steviger in te zetten op bewustwording, toezicht en handhaving van bestaande maatregelen. Ook moet in de ruimtelijke ordening beter rekening worden gehouden met de zorg voor voldoende drinkwaterbronnen van goede kwaliteit, die ook benutbaar zijn.
Maatregelen nemen of doelen halen
RLI vindt het opvallend dat het kabinet ervan uitgaat dat aan de KRW is voldaan als uiterlijk in 2027 alle maatregelen zijn genomen die op termijn moeten leiden tot het bereiken van de KRW-doelen. De aanname is dat Nederland een beroep kan doen op de uitzonderingsbepalingen die de KRW kent in gevallen waar maatregelen wel zijn genomen maar het doel in 2027 nog niet is bereikt. De raad denkt dat een succesvol beroep op uitzonderingen weinig kansrijk is. Vewin is ook van mening dat alles op alles gezet moet worden om uiterlijk in 2027 te voldoen aan de doelen en normen van de KRW en te zorgen dat de toestand van alle drinkwaterbronnen goed is.
Te vrijblijvend, zonder urgentie en gebrekkige uitvoering
De belangrijkste factoren die het halen van de doelen bemoeilijken zijn volgens de raad een gebrek aan urgentiebesef en een te grote vrijblijvendheid bij de keuze voor beschikbare beleidsinstrumenten. Als derde factor noemt RLI een gebrekkige invulling en uitvoering van taken en verantwoordelijkheden. Gemaakte afspraken zijn vaak niet juridisch bindend, niet alleen in het waterbeheer maar ook op andere beleidsterreinen.
Overheden geven nauwelijks invulling aan wettelijke zorgplicht
Deze vrijblijvendheid van het beleid wordt met het van kracht worden van de nieuwe Omgevingswet mogelijk nog groter. In die wet vervallen namelijk een aantal vergunningplichten. Specifiek voor de drinkwatersector is relevant dat de raad concludeert dat provincies, waterschappen en gemeenten nog nauwelijks invulling geven aan hun wettelijke zorgplicht voor de bescherming van drinkwaterbronnen. Vewin herkent dit en vraagt hier al langere tijd aandacht voor.