Het nieuwe coalitieakkoord toont ambitie op het vlak van beschikbaarheid van zoetwater, van ruimtelijke planvorming gestuurd door water, en van waterkwaliteit. Vewin vindt dit een goede basis voor verdere uitwerking in een Nationaal Waterakkoord. Die uitwerking is urgent voor de drinkwatersector. De beschikbaarheid en kwaliteit van de drinkwaterbronnen — grond- en oppervlaktewater — staan onder toenemende druk en het watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan door droogte, verzilting en een toenemende watervraag door een groeiende bevolking en economie. De kwaliteit van onze drinkwaterbronnen verslechtert bovendien door vervuiling vanuit landbouw, industrie en huishoudens. De door het vertrekkende kabinet voorbereide plannen – zoals het Nationaal Water Plan en het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn – zijn onvoldoende om de doelen van de Kaderrichtlijn Water te halen. In meer dan de helft van de drinkwaterwinningen kunnen problemen optreden met de waterkwaliteit of de beschikbare hoeveelheid water.
Zonder actie dreigen wij toekomstige generaties op te zadelen met een minder zekere levering van betrouwbaar drinkwater. Bij de voorwaarden die de nieuwe coalitie formuleert voor de grote nieuwbouwopgave – publieke voorzieningen, (OV-)infrastructuur en bescherming van natuur – hoort óók de verzekering van de openbare drinkwatervoorziening. Water is een verbindende factor tussen de grote opgaven op het vlak van klimaat, energie, natuur, ruimtelijke ordening en woningbouw. De drinkwatersector bepleit daarom een Nationaal Waterakkoord.
Het coalitieakkoord onderschrijft het belang van schoon water en de noodzaak van het voldoen aan (Europese) normen. Het akkoord koppelt de opgaven op het gebied van waterkwaliteit en bodem met name aan de inzet voor een duurzame landbouw en de stikstofaanpak. Vewin gaat ervan uit dat die aanpak dan ook leidt tot het halen van de doelen voor waterkwaliteit op het vlak van nitraat en bestrijdingsmiddelen, zoals die vastliggen in Europese regelgeving en in nationale afspraken (Bestuursovereenkomst nitraat in grondwaterbeschermingsgebieden, Toekomstvisie gewasbescherming 2030). Maar Vewin wijst er ook op dat de inzet voor schoon water hier niet bij kan blijven, omdat de opgave breder is. Alle doelen van de Kaderrichtlijn Water moeten in 2027 worden gehaald. Daar hoort ook bij een daadkrachtige aanpak van andere bedreigingen als opkomende stoffen en medicijnresten.
Hierbij kan de voorgestelde gebiedsgerichte aanpak van de opgaven ten aanzien van natuurherstel, klimaat en water helpen. De aangekondigde stevige aanpak van milieurisico’s en het daarbij betrekken van het rapport van de commissie Van Aartsen over Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving worden ook door Vewin verwelkomd.
Het coalitieakkoord kondigt vernieuwde deltabeslissingen voor een waterveilig land met voldoende zoetwater en een toekomstbestendige inrichting aan. Water en bodem worden sturend bij ruimtelijke planvorming en de watertoets krijgt een meer dwingend karakter. Vewin steunt deze inzet. Ook energietransitie, klimaatadaptatie en het verminderen van hittestress in stedelijk gebied zijn belangrijke aandachtspunten in het coalitieakkoord. Dit verlangt veel nieuwe infrastructuur voor energiesystemen en warmtetransport. Ruimtelijke ingrepen hiervoor kunnen impact hebben op drinkwaterinfrastructuur en leveringszekerheid, maar ook op waterkwaliteit en daarmee de volksgezondheid, zeker wanneer deze effecten in de planvormingsfase onvoldoende worden meegewogen. Vewin vindt het daarom bij de uitwerking van deze ambities van groot belang dat er aandacht is voor bescherming van de waterbeschikbaarheid voor de toekomstige drinkwatervoorziening en van de drinkwaterinfrastructuur.
Het coalitieakkoord kondigt aan te onderzoeken of op termijn de btw op groente en fruit naar 0% verlaagd kan worden. Kraanwater moet volgens Vewin op dezelfde manier in de btw worden behandeld als groente en fruit. Dat past bij de inzet van de nieuwe coalitie op preventie en een gezonde levensstijl. Regelmatig drinken van kraanwater hoort daarbij. Drinkwaterbedrijven dragen daar aan bij met openbare drinkwatertappunten op bijvoorbeeld scholen, in recreatiegebieden, stations en in de openbare ruimte.
Bescherming van vitale sectoren tegen digitale dreigingen staat hoog op de agenda in het coalitieakkoord. Vewin ondersteunt het sneller en makkelijker delen van informatie over digitale kwetsbaarheden. Op basis daarvan kunnen bedrijven gerichte (tegen)maatregelen treffen. Het landschap bij (dreigende) cybercrises is momenteel versnipperd en het is niet helder wie de coördinatie voert. Vewin onderschrijft daarom het belang van de in het coalitieakkoord genoemde ‘centraal gecoördineerde structurele samenwerking’ tussen o.a. het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), overheden en bedrijven.
Goed drinkwater, 24×7 uit de kraan, lijkt vanzelfsprekend maar is het niet. Daar is juist extra inzet voor nodig, óók van een nieuw kabinet!