Brief informateurs nieuwe kabinet

Knelpunten

De brief benadrukt dat in steeds meer regio’s knelpunten ontstaan zonder snelle actie. Nieuwe woningen zullen dan geen water krijgen, en steeds meer bedrijven zullen worden geweigerd voor een aansluiting. De drinkwatersector vraagt het nieuwe kabinet oplossingen voor vier urgente vraagstukken:

• Waarborgen voor de leveringszekerheid van drinkwater;
• Verruiming van de financieringsmogelijkheden voor drinkwaterbedrijven;
• Verduidelijking van de wettelijke leveringsplicht en zorgplicht;
• Verbetering van de kwaliteit van drinkwaterbronnen.

Waarborgen leveringszekerheid van drinkwater

De beschikbaarheid, benutbaarheid en kwaliteit van drinkwaterbronnen staan onder druk door klimaatverandering, bevolkingsgroei, nieuwe woningen en economische groei. Alle tien drinkwaterbedrijven hebben vóór 2030 extra productiecapaciteit nodig. Vergunningprocedures duren echter lang, en er zijn juridische en bestuurlijke belemmeringen. Zonder snelle actie zullen er knelpunten ontstaan, met als gevolg dat nieuwe woningen geen drinkwater krijgen en bedrijven worden geweigerd. Het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023-2030 brengt deze knelpunten in kaart, maar echte oplossingen zijn niet mogelijk zonder een actieve rol van het Rijk. Het is daarom belangrijk dat het drinkwaterbelang prioriteit krijgt en dat er concrete maatregelen worden genomen om de leveringsplicht te garanderen.

Wij vragen:

het daadwerkelijk nakomen van de afspraak uit Water en bodem sturend om het drinkwaterbelang prioriteit te geven wanneer dat nodig is voor het garanderen van de leveringsplicht;

een actieve invulling van de systeemverantwoordelijkheid voor de drinkwatervoorziening door de minister van IenW en de bereidheid andere overheden en ministeries, zoals LNV en EZK, aan te spreken op hun wettelijke zorgplicht;

indien nodig nationaal extra maatregelen te treffen of te voorzien in (nood)regelgeving;

prioriteit te geven aan de uitvoering van drinkwaterprojecten in de stikstofaanpak, wanneer de leveringszekerheid – ook op langere termijn – in het geding is.

Verruiming van de financieringsmogelijkheden voor drinkwaterbedrijven

Om de continuïteit van de drinkwatervoorziening te waarborgen, moeten drinkwaterbedrijven in de komende jaren fors meer investeren. De huidige regelgeving beperkt echter de mogelijkheden om meer inkomsten te genereren en voldoende financiering te krijgen. Er is grote behoefte aan verbeteringen van de regelgeving om de schaalsprong in de investeringen te financieren. De drinkwatersector vraagt om snelle implementatie van deze verbeteringen.

Wij vragen:

zo snel mogelijk duidelijkheid over vergroting van de financieringsruimte in de WACC-periode 2025 – 2027;

structurele aanpassing van de WACC-regulering op basis van het profijtbeginsel (tarieven).

Verduidelijking van de wettelijke leveringsplicht en zorgplicht

De drinkwatersector heeft voorgesteld om in de wet duidelijk te maken dat drinkwaterbedrijven een brede leveringsplicht hebben, ook voor bedrijven die water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben, bijvoorbeeld op basis van EU-regelgeving. Daar hoort een zorgplicht van overheden bij die in verhouding staat tot deze leveringsplicht. Het is belangrijk dat bedrijven die echt water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben, onder de wettelijke leverings- en zorgplicht blijven vallen. Tegelijkertijd moet er gekeken worden naar doelmatige alternatieven voor bedrijven waar het gebruik van drinkwaterkwaliteit niet noodzakelijk is. De minister heeft aangegeven voorstander te zijn van een brede leveringsplicht, maar er is nog geen actie ondernomen om dit in de wet te verduidelijken.

Wij vragen:

in de Drinkwaterwet te verduidelijken dat drinkwaterbedrijven een brede leveringsplicht hebben, ook voor bedrijven die water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben, en overheden een zorgplicht die daarmee in verhouding is;

in ieder geval de levensmiddelen- en geneesmiddelenindustrie, op grond van EU-regelgeving, te rekenen tot bedrijven die water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben;

voorafgaand aan wetswijziging een heldere beleidsuitspraak te doen over de brede interpretatie van leveringsplicht en zorgplicht.

Verbetering kwaliteit drinkwaterbronnen

De beschikbaarheid en benutbaarheid van drinkwaterbronnen worden beperkt door de toenemende druk op de kwaliteit ervan. Deze kwaliteit verslechtert door vervuiling vanuit landbouw, industrie en huishoudens. Het huidige beleid en maatregelenpakket zijn onvoldoende om de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) tegen 2027 te halen. De herziening van vergunningen voor industriële lozingen, waaronder PFAS, verloopt te traag. Overheden voldoen nauwelijks aan hun wettelijke zorgplicht voor de bescherming van drinkwaterbronnen. Daarom zijn extra maatregelen nodig om de KRW-doelen voor drinkwaterbronnen te bereiken.

Wij vragen:

het zo snel mogelijk minimaliseren van lozingen van PFAS, via aanscherping van vergunningen en vooruitlopend op het Europese verbod;

het opnemen in het NPLG van de bestaande doelen voor nitraat en bestrijdingsmiddelen in drinkwaterbronnen, het vastleggen van de bijbehorende maatregelen in de provinciale gebiedsprogramma’s en het toezien op de uitvoering daarvan;

het versterken van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH), specifiek bij drinkwaterbronnen.